Калифорния қызыл курты ози не?

Әпиўайыластырып айтқанда Буйым тезегинен тәбий төгин ислеп шығаратуғын жәнзат.Одан қандай дәрамат алса болады ҳәм жыллық қанша дәрамат тапса болады ? 1 квадрат жаўын қурты 1 жыл ишинде 20 тонна биогумус шығарыуы мүмкин, әлбетте бул көбейиўи есабына. Жақсы бағылған 1 квадрат жаўын қурты 1 жыл ишинде орташа 50 квадраттан асыўы мүмкин. Егер ақшаға есапласақ 1 жыл ишинде ислеп шығарған 20. 000 килограмм Биогумус орташа 1000 сумнан 20 миллион пул болады. 1 квадрат жаўын қуртыңыз болса 50 квадратқа көбейеди. Калифорния қызыл жаўын қуртын қандай багыў керек ? Калифорния қызыл жаўын қуртының тийкарғы азығы мал тезеги хам бойан тамыр қалдығы, оны багыў әпиўайы.

Червилердиң өмири ушын 40 пайыз тойымлы субстрат сарпланады, 60 пайыз компромит сыпатында биогумус пайда қылады. Сондай қылып бир орынлықта жылына 0,4-0,6 тонна биогумус ҳәм 0,1 тоннаға жақын черви биомассасын алыўға болады.

Червилерди бағыў қайсы күнде ҳәм кайсы айда басласаңыздың парқы жок. Ең қолайлы ўақыт бәхар, жаз ҳәм гүз. Червилер аммиак хәм жоқары дәрежедеги ыссыга тәсиршен болады. Соның ушын аўқатланыўы тек ғана фермитациядан өткен ҳәм суўытылған қыйлардан пайдаланған дурыс болады. Басқа органик шириндилерде шириўи керек. Червилерди бағыў ушын коян кыйы, 5-10 айда, аттың кыйы 3-4 айда, қарамалдың кыйы 5-6 айдан сон таяр болады.

Ауқаты кем болса червилер шыгып кетеди, аўқаты көп болса дем алыўы ҳәм газлениуи кыйынласады. Соның ушын хәр дайым червилердин кобейиуин, раўажланыўын тексерип барыў керек.

Тажирийбелер сонны көрсетип турыпты, червилер жәрдеминде органик моддаларды қысқа мўддетте өсимликлер тез өзлестире алатуғын биогумуске айлантырыўы мүмкин. Биогумустынты суў жуўып кетпейди. Биогумус муғдарында өсимликлерди азықландырыў моддалары 10 марте көп. Мал-шарўашылық фермасында 500 бас қарамал бар болса, оннан шығатуғын кый 200 гектар жерди азыклантырса, сол қыйды биогумус ислеп шығарып пайдаланылса, 1000 гектар жерди азықлантырыў мүмкин. Буннан 12-15 жыл бурын Олтинсой туманындағы «Оқ олтин», Шурчи районындағы «Пахтакор» хожалығы мал шаруашылық комплексларында биогумус таярлап, пахта ҳәм бийдайдан жоқары ҳасыл алынған.Шувалчанг жетистириў ушын 1 гектар майданда 4000 уя жайласқан хожалық ең қолай есапланады. Шиқиндиларни жаўын қуртылар жәрдеминде қайта ислеўге қәнигелескен хожалық ылажы болғанынша трактор, кең қулочли жүклегиш, тезек тарқатғыш, жаўын аппараты, компост тасыў ушын жүк машинасы ҳәм басқа техника қураллары менен тәмийинленген болыўы керек. Ең әҳмиетлиси, соължон багыў биореакторлари аўыл хожалық егинлерин өсириўге жарамсыз болған жер майданында жайласыўы мүмкин.
Активлик мәусимин узайтырыў ушын жаўын қуртылы уялардың үсти таға тәризлы металл тирговичлар бойлап тартылған полиетилен плёнка менен жабылады. Бундай әпиўайы ыссыхоналар жылдыңсовуқ айларында ҳамқуёшенергиясидан өнимли пайдаланыў мүмкиншилигин береди. Нәтийжеде, актив азықланыў дәуири артады ҳәм жаўын қуртылар турмыслық искерлигиниң қымбатлы өнимин пүткил жыл даўамында үлкенмиқдорларда алыў мүмкин болады. Шувалчангларни пүткил жыл бойы жедел көбейтиў ушын хожалықта пайдаланыўға жарамсыз болған ҳәр қандай қурылыс - ескимолхоналар, базалар, сабзовот резервлеринен пайдаланыў мүмкин. Қишда, суўыққаттиқ келген аёзли күнлерде, бынаиситиб турылады, температура 5-10 дәрежеден төменлеп кетпеўи керек.

Бундай ымаратларда жаўын қуртылар ушын еки-үш қабатлы соъкичаклар орнатыў, соның менен бирге, стеллажларга тахланган арнаўлы яшиклардан пайдаланыў мүмкин.
Вермикомпост ислеп шығарыў ушын ажыратылған майданшалар ямаса ымаратлар кешею-кундуз көрсетилген болыўы керек. Шунки қаранғилықта жаўын қуртылар соъкичаклардан ҳәр тәрепке өрмалаб кетеди. 100 кв. м майданға 80 Вт қуўатлы електр чироғи тарқататуғын ҳәлсиз жақтылық жеткиликли болып, жаўын қуртылардың субстратдан өрмалаб шығып кетиўлерине тосқынлық етеди.
Хожалық ушын майданды жойбарлаў ҳәм бөлистириў ўақтында субстратни топлаў ҳәм ўаерментатсия (ашыў процеси) ушын да жай белгилеў зәрүр. Бул жайлархоъжалик аймағында ямаса қасында болыўы керек. Соның менен бирге, субстратни уяларға ташиб келтириў жолин де алдынан белгилеп қойыўмақсадга муўапық болып табылады.
Уяларды мәлим қыялыққа ие болған жерлерде кавлаган мақул. Бул жаўын ёққан пайытларда артықша суўнинг оқиб кетиўин тәмийинлейди ҳәм де коълмаклар пайда болмайды. Одан тысқарыётқизиладиган тийкар топыраққумлоқ ямаса таслақ болса әйне мүддәҳә. Жаўын жаўын қуртылары самалдан қорқады, сол себепли самалдан қорғаўланған жайларды таңлаў керек.
Аймақты патша әтирапында коърсичқон ызлары бар-жоқ екенлигин дыққат пенен тексериў зәрүр. Коърсичқон — жаўын жаўын қуртыларының бир затқа душпаны болып табылады, себеби бул кемириўши жаўын қуртылар менен азықланады.
Хожалықта гумусни қайта ислеў ҳәм сақлаў ушын түрли жайлар (бастырмалар, базалар, ангарлар ҳәм т.б. ) тезек ҳәм тайын өнимди тасыў ушын трактор, биогумусни ажыратып алыў ушын — екскаватор, жаўын қуртыларды тасыў ушын — арнаўлы яшиклар, қутилар, гумусни қабарған жерлеў ушын — полиетилен қалталар болыўы керек, соның менен бирге, сымтор, айыр, жаба, ҳаскаш, тирма-мола ҳәм басқа мийнет қураллары керек болады.
Субстратдаги кислота муғдарын анықлаў ушын пҲ-метр ямаса лакмус қағаздан пайдаланылады. Температураны анықлаў ушынеса 60 см. узынлиқдаги топырақ термометри (температура өлшеўши) болыўы керек.
Шувалчанглар ушын азық орталығы — субстрат ўазыйпасын түрли шарба ҳайўанларының тезеклери, торф, баргли тереклердиң қипиғи, топан, жапырақ-поялар, мыйуе ҳәм палыз егинлерилерди қайта ислеў чиқитлари, гөш комбинаты чиқитлари, қала органикалық шығындылары ҳәм т.б. лар отаўы мүмкин. Шувалчангларга берилетуғын ҳәр қандай азықтың ҳасасы тезек болып, қалған компенентлар кейиичалик керекли муғдарда қосылады.

Азықтың ҳәр бир компоненти (структуралық бөлеги) алдынан майдаланады ямаса ивитилади, ачитилади (ферментатсия) ямаса чиритилади.
5-6 ай мүддет ўаерментатсияланган ат тезеки ең жақсы субстрат есапланады. Ири қарамаллардың тезекинде сылты муғдары жоқары болғанлығы себепли, алдынан 6 -8 ай даўамында ўаерментатсияланади ҳәм 20 -25 процент жақсылап майданланған топан қосылады.
Соны естен шығармаслик зәрүрки, жоқарыоқсилли жемлерден пайдаланилетуғын бағылғаншылық комплекслеринен келтирилген тезеклерде протеин муғдары көп болады, сол себепли оған майданланған топан, қаўыз картон қосылады, ўаерментатсия мүддети болса 12-13 айға шекем узайтырылады.

Қой тезеки - жаўын қуртылар ушын жоқары сылтылы ҳәм қымбатлы субстрат есапланады. Лекин соған қарамай, оны арнаўлы таярлаў процессинден өткериў зәрүр. Қой қой отарылар дағы тезекти басып тиғизлап таслағанликлари себепли, тезек қатламлап кесип алынады, обдон намланади ҳәм юмшатилади. Жумсатылынған субстрат үйинлерге ямаса ўаерментатсияланиши (8 айғаша ) ушын тезекхоналарга жыйнап қөйылады.
 Шувалчанглар ушын азық орталығы ретинде чоъчқа тезекинен де пайдаланса болады, тек бунда оның төмендеги қәсиетлерин итибарға алыў керек. Бириншиден, чоъчқа тезекинде кислота муғдары талай жоқары, екиншиден, протеини көп. Сол себепли чоъчқа тезекине 30 -40 проценткеше майданланған топан ямаса картон қосылып, 9 -10 айғаша ўаерментатсияланади ҳәм турақлы сүўретте пҲ жәрдеминде қадағалаў қкилиб турылады. Шоъчқахоналардан суў менен жуўып (оқизиб) шығарылған тезекти ҳеш қандай ишловсиз жаңа холида жаўын қуртыларға бериў мүмкин.
 Жоқары сылтылы, аса тоъйимли субстрат есапланатуғын қоян тезекин жаўын қуртыларға жаңа жағдайында солинмайди. Қояншылық хожалықлары дағы қояншылық ўаермаларынан келтирилген тезекти 5-7 ай даўамында ўаерментатсиялаган мақул.
 Қус тезекинде кислота муғдары жоқары болғаны себепли оған 1:1 коеффициентте майданланған топан ямаса картон қосылып, ўаерментатсия мүддети 15-16 айғаша чоъзилади.
 Тийкарғы субстрат қатламы бир неше ўазыйпаны отейди. Субстрат қатламы жаўын қуртыларды тиккелей ыссы ҳәм суўықтан қорғаў етеди, сол себепли оның қалыңлығы жазда 15 см. ҳәм қыс дәуиринде 30 см.ге шекем болады. Буннан тысқары, жаўын қуртыларға азық ретинде хызмет етеди. Сонлықтан, субстратда зәрүр муғдарда тселлюлоза, ығаллық, белгиленген температура ҳәм кислота көрсеткишлери болыўы керек. Субстрат уяга жайлангандан кейин 4 күн даўамында тоъхтовсиз намлабтурилади, кейинирек бир күнде бир мәрте, ҳаўа ыссы болғанда еки мәрте суў сепилади.
 Ендигиден бир айға шекем ҳәр ҳәптеде суў жаўын көринисте сепилади. Жаўын -шашин ўақтында ызғарлаў тоқтатылады.
 Бул емлеў субстрат таярлаўда пайдаланғангоънг қурамындағы сидик кислотасын жуўып таслайтуғын 1-тазалов орнын басады. Соның менен бирге, ызғарлаў тәсиринде кислота муғдарын асырыўшы калътсий карбонат ерип кетеди. Бул ай даўамында субстрат кислородқа тоъйинади, нәтийжеде одағы жаўын қуртылар жақсы раўажланады.
 Суў қуйылыў менен әйне бир ўақытта уялар дағы температура ҳәм пҲ олшенеди. Ең қолай температура — 12-20 дәреже (С), кислоталылық көрсеткишлери — 6, 8-7, 2. Кислота муғдары керегинен асып кеткенде субстрат майданына соъндирилган ҳәк ямаса пор унтақы (1 м.га 300 гр.) солинади ҳәм обдон намланади. Субстратдаги артықша сылты ҳеш қандай қосымшасыз, тек суўдиң өзи менен жуўып шығарылыўы мүмкин.